Książka Jana Króla obejmuje kilka epok - od lat 70. XX wieku, dojrzewania młodego człowieka, wyrastającego w rodzinie o patriotycznych tradycjach w niewielkim mieście na południu Polski, przez studia i młodzieńczy udział w Stowarzyszeniu "Pax", do zaangażowania na rzecz opozycji demokratycznej i "Solidarności". Autor ukazuje dramatyczne lata 80. od mało znanej strony uczestnika środowisk katolickich nie godzących się na realia dyktowane przez komunistyczny reżim, ale niedających się zepchnąć w podziemie. We wspomnieniach otrzymujemy obszerną relację o tworzeniu III Rzeczypospolitej, pisaną przez posła na Sejm w latach 1989 - 2001 i wicemarszałka Sejmu III kadencji, współtwórcę ważnych reform, ale też aktywnego w swoim okręgu wyborczym. W ostatnich rozdziałach czytamy przenikliwe analizy sytuacji kraju w pierwszym dwudziestoleciu XXI wieku. Jest to opowieść o czasach i ludziach epoki już zamkniętej, mało opisanej i zbadanej, w której Autor pokazuje dylematy i trudności tamtych lat, unika drastycznych ocen, stara się rozumieć siebie, swoje wybory i ukazać je na tle wielkich przemian zachodzących w naszym kraju. Wspomnienia są autentyczne i uczciwe wobec siebie oraz epoki, w której aktywnie żył i przyczyniał się do budowania demokratycznej Polski. Prof. Andrzej Friszke [Wydawnictwo Nieoczywiste, 2022]

Trzymacie Państwo w rękach obszerny wywiad z Jerzym Stępniem, współtwórcą ustaw samorządowych z 1990 roku, sędzią, byłym prezesem Trybunału Konstytucyjnego, wykładowcą akademickim i, co dla mnie nie mniej ważne, również założycielem Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej im. Jerzego Regulskiego. Publikacja ukazuje się w momencie szczególnym – w 30. rocznicę uchwalenia przez Sejm X kadencji ustawy o samorządzie terytorialnym, ordynacji wyborczej do organów gmin i zmian w Konstytucji, które wprowadziły i umocniły samorząd terytorialny w Polsce po okresie „centralizmu demokratycznego” epoki PRL-u. Jerzy Stępień jest znany współczesnej opinii publicznej jako postać barwna, niejednoznaczna, czasem kontrowersyjna, a także jako aktywny uczestnik debaty publicznej, bezkompromisowy krytyk poczynań przedstawicieli władz i działań polityków obozu Zjednoczonej Prawicy. Tych, którzy takiej właśnie narracji oczekują, otwierając karty niniejszej publikacji, ta książka zadziwi. Owszem, Czytelnik znajdzie w niej odwołania do spraw aktualnych, ale nieliczne, podane niejako na marginesie rozważań o sprawach zasadniczych dla kształtowania porządku prawnego i instytucjonalnego w Polsce. Znacznie więcej jest w niej różnorodnych wspomnień: sędziego, jazzmana, więźnia stanu wojennego, senatora, reformatora. Spośród wielu spraw, które prezentuje Jerzy Stępień, szczególne znaczenie mają dwie. Po pierwsze, zyskujemy szczegółowy wgląd w proces legislacyjny, który doprowadził do przygotowania w Senacie ustaw samorządowych uchwalonych przez Sejm w maju 1990 roku. Druga kwestia dotyczy doświadczeń prawnika, kształtowanych niezwykle wielotorowo, tak z perspektywy sędziego pracującego w sali sądowej, jak osadzonego w więzieniu czy rozstrzygającego spory w Trybunale Konstytucyjnym. To właśnie te doświadczenia, jak sądzę, doprowadziły Jerzego Stępnia do przekonania, że sędzia przede wszystkim „musi się charakteryzować obywatelską dzielnością, nawet niezłomnością”. Cezary Trutkowski prezes zarządu Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej im. Jerzego Regulskiego

I. WPROWADZENIE: 1. KLIMATYCZNE KONTROWERSJE 1 METODA NAUKOWA: Stanowisko nauki na temat obecnej zmiany klimatu i jej przyczyn. Metoda naukowa, literatura recenzowana i wiarygodność informacji ; 2. KLIMAT WCZORAJ I DZIŚ: Wprowadzenie: zmiany klimatu w przeszłości i obecna zmiana na ich tle - zmiany temperatury, stężeń gazów cieplarnianych ; II. MASZYNA KLIMATYCZNA: 1. BILANS ENERGETYCZNY: Pojęcie bilansu energetycznego i konsekwencji zaburzenia równowagi energetycznej ; 2. PROMIENIOWANIE: Przekaz energii przez promieniowanie. Ciało doskonale czarne, prawa Plancka, Stefana-Boltzmanna i Wiena. Własności absorpcyjno-emisyjne różnych rodzajów powierzchni, ciało doskonale szare. Cechy charakterystyczne promieniowania słonecznego i promieniowania termicznego Ziemi ; 3. ALBEDO: Zdolność odbijania promieniowania przez ciało oraz jej znaczenie dla bilansu energetycznego planety ; 4. TEMPERATURA EMISYJNA PLANETY: Równowaga energetyczna planety i określanie temperatury planety na podstawie obserwacji jej promieniowania ; 5. EFEKT CIEPLARNIANY - MODEL SZYBY: Rozróżnienie temperatury emisyjnej i temperatury powierzchni Ziemi, efekt cieplarniany. Proste oszacowanie efektu cieplarnianego na podstawie tzw. modelu szyby ; 6. TERMICZNA STRUKTURA ATMOSFERY: Struktura atmosfery ziemskiej i sposoby transportu energii w atmosferze. Zmiany temperatury wraz z wysokością. Rola pary wodnej ; 7. ZMIANA STRUMIENIA PROMIENIOWANIA SŁONECZNEGO: Zmiany strumienia docierającego do Ziemi promieniowania słonecznego: ich przyczyny, wielkość i skale czasowe. Pojęcie wymuszenia radiacyjnego ; 8. GAZY CIEPLARNIANE I ICH CECHA: Gazy cieplarniane - przegląd, mechanizm działania, występowanie w atmosferze ; 9. WPŁYW GAZÓW CIEPLARNIANYCH NA WIDMO PROMIENIOWANIA ZIEMSKIEGO: Wpływ gazów cieplarnianych na widmo promieniowania termicznego planety, jej bilans radiacyjny i temperaturę powierzchni ; 10. ZMIANY KONCENTRACJI GAZÓW CIEPLARNIANYCH A TRANSPORT ENERGII: Wpływ zmian koncentracji gazów cieplarnianych w atmosferze na widmo promieniowania długofalowego opuszczającego planetę i jej bilans radiacyjny. Ocieplanie troposfery i ochładzanie wyższych warstw atmosfery przy wzroście stężeń gazów cieplarnianych ; 11. CHMURY: Rola chmur w kształtowaniu albedo planety i efekcie cieplarnianym. Wpływ promieniowania kosmicznego na zachmurzenie ; 12. AEROZOL Znaczenie aerozolu atmosferycznego w bilansie energii. Bezpośredni i pośredni efekt aerozolowy. Aerozole wulkaniczne ; 13. BILANS ENERGETYCZNY ZIEMI: Regionalny bilans energii, transport energii z rejonów międzyzwrotnikowych do polarnych ; 14. GLOBALNA CYRKULACJA ATMOSFERYCZNA I STREFY KLIMATYCZNE: Komórki cyrkulacji atmosferycznej: równikowa (Hadleya), polarna i strefy szerokości umiarkowanych (Ferrela). Prądy strumieniowe na granicach komórek. Lokalne efekty klimatyczne związane z rozmieszczeniem oceanów i lądów oraz rzeźbą terenu ; 15. OCEANY Rola oceanów w kształtowaniu klimatu. Cyrkulacja termohalinowa: podstawy działania, wpływ na klimat, konsekwencje zmian cyrkulacji dla klimatu. Krótkoterminowe oscylacje oceaniczne El Nino-La Nina, PDO, AMO ; 16. SZYBKI CYKL WĘGLOWY: Rezerwuary i przepływy węgla w środowisku: atmosfera, oceany, biosfera, gleba, wieczna zmarzlina i hydraty metanu. Dwutlenek węgla i metan w szybkim cyklu węglowym ; 17. SPRZĘŻENIA W SYSTEMIE KLIMATYCZNYM ZIEMI: Sprzężenia dodatnie i ujemne w ziemskim systemie klimatycznym: zmiany rozmiaru czap polarnych, zmiany zachmurzenia i działanie pary wodnej. Sprzężenia w szybkim cyklu węglowym w oceanach i na lądach ; 18. WOLNY CYKL WĘGLOWY I TERMOSTAT WĘGLOWY: Wolny cykl węglowy: wulkany, wietrzenie skał, formowanie osadów węglanów. Działanie termostatu węglowego i jego rola w stabilizowaniu klimatu Ziemi ; 19. IMPULS WĘGLOWY: Los szybko wyemitowanej do atmosfery dużej porcji dwutlenku węgla ; Wpływ na klimat, rozprzestrzenianie się po innych rezerwuarach węgla, procesy stopniowo usuwające nadwyżkę dwutlenek węgla z szybkiego cyklu węglowego ; 20. CZUŁOŚĆ KLIMATU: Pojęcie czułości klimatu w różnych skalach czasowych. Rola sprzężeń zwrotnych. Metody określania czułości klimatu: modele komputerowe, badania paleoklimatyczne, pomiary instrumentalne. Podsumowanie ; 21. CZUŁE PUNKTY SYSTEMU KLIMATYCZNEGO: Lodowce, lądolody, rafy koralowe, cyklony - podstawy funkcjonowania i wpływ zmiany klimatu ; 22. PODSUMOWANIE ; III. ZMIANA KLIMATU W HISTORII ZIEMI: 1. EPOKI LODOWE: Cykle epok lodowych i ich mechanizm. Rola wymuszeń orbitalnych i sprzężeń w ziemskim systemie klimatycznym. Holocen. Zmiany poziomu morza podczas maksimum epok lodowych i interglacjałów ; 2. DALEJ WSTECZ W CZASIE: Zmiany klimatu w kenozoiku. Rola termostatu węglowego i innych czynników ; 3. PALEO-EOCEŃSKIE MAKSIMUM TERMICZNE (PETM): Epizod hipertermiczny sprzed 56 milionów lat. Przebieg, przyczyny, następstwa i niepewności ; 4. WIELKIE WYMIERANIA: Okresy wielkich wymierań w historii Ziemi - obserwacje, przyczyny, przebieg, konsekwencje. Rola wulkanów i ich emisji ; 5. ZIEMIA-ŚNIEŻKA Wejście Ziemi w stan (prawie?) całkowitego pokrycia lodem. Procesy prowadzące do wejścia i wyjścia z tego stanu ; 6. PODSUMOWANIE ; IV. OBECNA ZMIANA KLIMATU: 1. ŚWIAT PALIW KOPALNYCH: Emisje dwutlenku węgla w epoce przemysłowej: spalanie paliw kopalnych, wylesianie, produkcja cementu. Światowe źródła energii, rola ropy, węgla i gazu. Emisje dwutlenku węgla a zużycie energii i PKB. Globalne i regionalnie zmiany emisji ; 2. ZABURZONY CYKL WĘGLOWY: Znaczenie antropogenicznych emisji dwutlenku węgla dla cyklu węglowego. Zmiany w cyklu węglowym: atmosfera, oceany, ekosystemy lądowe ; 3. INNE GAZY CIEPLARNIANE: Obserwowane zmiany koncentracji metanu, tlenków azotu i gazów przemysłowych. Równoważnik emisji dwutlenku węgla. Zestawienie wpływu antropogenicznych źródeł emisji i gazów cieplarnianych na zmianę klimatu ; 4. ZMIANA BILANSU RADIACYJNEGO ZIEMI: Wpływ antropogenicznych emisji gazów cieplarnianych, aerozoli (efekt bezpośredni i pośredni), zmian użytkowania terenu i innych czynników na bilans radiacyjny planety w zestawieniu z czynnikami naturalnymi. Obserwacje zmian widma i strumienia promieniowania długofalowego ; 5. BILANS ENERGETYCZNY ZIEMI: GDZIE PRZYBYWA ENERGII? Zmiany energii skumulowanej w ziemskim systemie klimatycznym: atmosfera, oceany, lądy, lodowce, pomiary in-situ i satelitarne. Bilans i nierównowaga radiacyjna ; 6. FLUKTUACJE WZROSTU TEMPERATURY: Wpływ czynników szybkozmiennych na zmiany średniej temperatury globalnej: aktywność słoneczna, oscylacje oceaniczne, wulkany. Zestawienie czynników naturalnych i antropogenicznych ; 7. OBSERWACJE I NIEKTÓRE KONSEKWENCJE ZMIANY KLIMATU: "Globalne ocieplenie" a "Zmiana klimatu". Wzrost temperatury i przesuwanie się stref klimatycznych, zmiany w Arktyce, lód morski wokół Antarktydy, topnienie lodowców i lądolodów, wzrost poziomu morza, zakwaszanie się oceanów, zmiany w występowaniu huraganów, spadek temperatury górnych warstw atmosfery, koszty gospodarcze ; 8. KLIMATYCZNE KONTROWERSJE: W jakim stopniu antropogeniczne emisje gazów cieplarnianych, a w szczególności dwutlenku węgla ze spalania paliw kopalnych, są przyczyną obecnej zmiany klimatu. Przegląd dowodów i weryfikacja wcześniejszych prognoz klimatologów ; 9. PODSUMOWANIE ; V. PROGNOZA NA PRZMSZŁOŚĆ: 1. ODPOWIEDŹ KLIMATU NA EMISJE GAZÓW CIEPLARNIANYCH: Oszacowanie ocieplenia wynikającego z wprowadzenia do szybkiego cyklu węglowego określonej ilości dwutlenku węgla. Kluczowe znaczenie emisji skumulowanej ; 2. POTENCJALNA PULA EMISJI: Ilość możliwych do wydobycia i spalenia paliw kopalnych: rezerwy i zasoby ; 3. SCENARIUSZE EMISJI I ZMIANM KLIMATU: Scenariusze emisji i zmiany klimatu - dwutlenek węgla i inne gazy cieplarniane. Budżet węglowy i jego rozmiar dla różnych scenariuszy ; 4. ZMIANY W CYKLU WĘGLOWYM: Sprzężenia cyklu węglowego w obliczu ocieplenia klimatu: tajanie wieloletniej zmarzliny, efekt nawożenia roślin dwutlenkiem węgla, lasy tropikalne, hydraty metanu ; 5. SKUTKI OCIEPLANIA SIĘ KLIMATU: Prognozowane skutki ocieplania klimatu: przesuwanie się stref klimatycznych, zmiany temperatury i opadów, wzrost poziomu morza, wpływ na bezpieczeństwo żywnościowe, wymieranie gatunków i inne. Punkty krytyczne systemu klimatycznego. Konsekwencje dla Polski. Perspektywy na nową epokę lodową ; 6. CZARNE SCENARIUSZ: Czego możemy się spodziewać, kontynuując rozwój oparty na paliwach kopalnych: wpływ wysokich stężeń dwutlenku węgla na inteligencję, groźne dla życia temperatury, migracje i inne. Scenariusz wysokich emisji w kontekście dawnych zmian klimatu i wielkich wymierań. Scenariusz Wenus? ; 7. GEOINŻMNIERIA: Inżynieria klimatu w skali planetarnej. Technologie usuwania węgla z szybkiego cyklu węglowego: wychwyt i magazynowanie dwutlenku węgla, zalesianie, bioenergia z wychwytem dwutlenku węgla, biowęgiel, przyspieszenie oceanicznej pompy biologicznej, sztuczne drzewa, sztuczny termostat węglowy. Technologie zmniejszania strumienia energii słonecznej: przesłony w kosmosie, rozpylanie aerozoli w stratosferze, wybielanie chmur, zwiększenie albedo powierzchni Ziemi ; 8. PRÓG 2 ‘C: Pochodzenie progu "niebezpiecznej zmiany klimatu". Przełożenie progu 2řC na dostępny budżet węglowy. Ujemne emisje. Niezbędne zmiany w emisjach z energetyki i przemysłu oraz rolnictwa. Kwestia podziału budżetu węglowego ; 9. Z POLSKIEJ PERSPEKTYWY: Polskie trendy emisji gazów cieplarnianych. Dotychczasowe redukcje. Kwestia polskich złóż węgla ; 10. DROGA DO PRZESZŁOŚCI: Efektywność energetyczna i czyste źródła energii. Stosowanie zasady "zanieczyszczający płaci". Wnioski końcowe ; VI. MATERIAŁY DODATKOWE: 1. HISTORIA BADAŃ KLIMATU: Badania klimatu od XVIII wieku do współczesności - ciągłość badań naukowych ; 2. BADANIE KLIMATU - TERAŹNIEJSZOŚĆ I NIEDAWNA PRZESZŁOŚĆ: Metody badania klimatu: pomiary temperatury na lądach i homogenizacja danych, pomiary temperatury na oceanach i w ich głębinach, pomiary satelitarne, inne współczesne narzędzia i metody pomiarowe ; 5. BADANIE KLIMATU - PALEOKLIMAT: Metody badania dawnego klimatu: zapisy historyczne, zasięg lodowców, słoje drzew, izotopy, rdzenie lodowe, niebieski lód, resztki nieorganiczne w osadach oceanicznych, odwierty głębinowe, nacieki jaskiniowe, aparaty szparkowe, pyłki oraz pozostałości roślinne i zwierzęce na lądach, resztki organiczne w osadach oceanicznych, koralowce, paleozole i inne ; 4. ŹRÓDŁA KONTROWERSJI W KWESTII ZMIANY KLIMATU: Zmiana klimatu jako wyzwanie społeczne, psychologiczne i gospodarcze. Przemysł sfabrykowanych wątpliwości. Tragedia wspólnego pastwiska. Psychologia zmiany klimatu. Dyskontowanie przyszłości ; 5. MITY KLIMATYCZNE - INSTRUKCJA OBSŁUGI: Mechanizmy powstawania mitów klimatycznych. Przykłady mitów i sposoby ich wyjaśniania ; 6. POCHŁANIANIE I EMISJA PROMIENIOWANIA PRZEZ GAZY: Podstawy fizyczne pochłaniania i emisji promieniowania przez gazy ; 7. MODELE NUMERYCZNE: Podstawowe informacje o modelach klimatu: elementy składowe, zasady działania, ewolucja. Modelowanie pogody a modelowanie klimatu. Ograniczenia modeli i ich wiarygodność z punktu widzenia symulowania dawnego klimatu i jego przyszłych zmian ; 8. ŹRÓDŁA DANYCH KLIMATYCZNYCH.